فاطمه سلام الله علیها بانوی برتر- محمد مرادی و نهله غروی نایینی
خدای متعال در کلام جاودانه خود، قرآن، از برخی زنان یاد کرده است و هنگام اشاره به بانوان نیکوکار و موحد که واجد فشایل و الگوهایی برای نسلهای بعد از خود بوده اند، تعبیرهایی دارد. در قرآن از حضرت زهرا (س) به دریا تعبیر شده است. (مرج البحرین یلتقیان)، همان تعبیری که در باب امیرالمومنین (ع) به کار رفته است. کتاب فاطمه (س) بانوی برتر، نوشته محمد مرادی و نهله غروی نائینی ، در باب فضایل این بانوی بزرگوار به رشته تحریر در آمده است.
قسمت عمده ای از آثار فرهنگی و تمدنی جهان اسلام در قالب حدیث نگاری مکتوب شده اند. در میان این آثار، بخشی از نوشته ها یا تمامی آنها به ذکر فضایل نبی گرامی اسلام و خاندان ایشان اختصاص یافته است و این امر از آن جهت بود که انسانها به خوی ها و خصلتهای برتر انسانی، توجه ویژه دارند و برای ایشان انسانهای شریف، بزرگ و صادق، ستودنی اند. ذکر این فضایل، بعدها مایه پاره ای کشمکش های کلامی و عقیدتی در میان مسلمانان شد و در عین حال، مبالغه گویی و غلو در شخصیت های مورد احترام را نیز در پی داشت اما در جای خود، نشان و علامتی برای حقیقت طلبان نیز شد.
فضل و فضیلت در فرهنگ و ادبیات ملت ها جایگاهی ویژه داشته و هر ملتی کوشیده مفاخر و برجستگیهای ملی، فرهنگی، مذهبی و هویتی خود را بیشتر بنمایاند و آثار نیاکان خود را پاس داشته و داشته ها و مفاخر خود را تعظیمک کند و به آنها مباهات ورزد. چنین رفتاری گاه تبدیل به ایین جمعی شده و روزهایی نیز برای بزرگداشت آن اختصاص یافته تا ایشان به هویت گذشته خود بیندیشند و ریشه های خود را بازیابند. از جمله شخصیت های تحسین برانگیز و ماندگار جهان، دختر گرامی پیامبر و همسر وصی آن حضرت، فاطمه زهرا (س) است.
فاطمه (س) نزد مسلمانان برترین و والامقام ترین بانوی جهان در تمام قرون و اعصار است. این گروه از احادیث، اگرچه از لحاظلفظی دارای تفاوت هستند، اما دارای مضمونی واحدند. در یکی از این گفتارها که مورد اتفاق مسلمانان ، اعم از شیعه و سنی است، رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) می فرمایند: « فاطمه سرور زنان جهان استـ». همچنین این بانوی بزرگوار براساس نقلی از حضرت رسولاکرم (ص)، ام ابیها لقب گرفت. در این چارچوب اگر فاطمه (س) برترین بانوی جهانیان است و در بین زنان از هر جهت ، کسی دارای مقامی والاتر از او نیست، پس شناخت سراسر زندگانی و تمامی لحظات حیات او، از ارزش فوق العاده ای برخوردار است. چرا که آدمی با دقت و تامل در آن می تواند به عالی ترین رتبه های روحانی نائل شود. حضرت زهرا (س) نزد شیعیان اگرچه امامنیست، امام مقام و منزلت او نزد خداوند و در بین مسلمانان به خصوص شیعیان، نه تنها کمتر از سایر ائمه نیست، بلکه آن حضرت همتای امیرالمومنین و به تعبیری دارای منزلتی عظیم تر از سایر ائمه طاهرین (علیهم السلام) است. اگر چه بزرگان شیعه و سنی در مناقب آن بانوی گرامی بسیار گفته اند و لی بی گمان حق مطلب آنچنان که باید وشاید به درستی ادا نشده است. در این خصوص مقام معظم رهبری می فرمایند: « … همزمانی و هم عصری از عواملی است که مانع از شناخت درست شخصیت ها می شود. ستارگان درخشان عالم بشریت غالبا در زمان حیاتشان به وسیله هم عصرانشان شناخته نشده اند؛ مگر عده کمی ازبرجستگان که انبیاء و اولیاء باشند؛ آن هم به وسیله عده معدودی. اما فاطمه زهرا – سلام الله علیها- چنانند که در زمان خودشان، نه فقط پدر و همسر و فرزندان و شیعیان خاصشان، بلکه حتی کسانی که شاید رابطه صمیمانه و گرمی هم با ایشان نداشتند، زبان به مدح آن بزرگوار گشودند. اگر به کتابهایی که درباره فاطمه زهرا- سلام الله علیها- به وسیله محدثین اهل سنت نوشته شده است، نگاه کنید، روایت بسیاری را می بینید که از زبان پیغمبر – صلی الله علیه و آله – در ستایش صدیقه طاهره – علیهاسلام- صادر شده است و یا رفتار پیغمبر با آن بزرگوار را نقل می کنند.» در این راستا کتاب «فاطمه(س) بانوی برتر» تلاش دارد با نگاهی به زندگانی این بانوی گرامی ، مقام علمی و موقعیت ممتاز ایشان را بین دانشمندان شیعه و سنی مورد بررسی و کنکاش قرار دهد. این کتاب از دو گفتار کلی تشکیل شده است. در گفتار نخست شخصیت علمی حضرت زهرا (س) مدنظر نویسندگان قرار گرفته و ویژگیهای علمی ایشان همچون ارائه فتوا، روایتاحادیث، قرائت قرآن و تفسیر مطرح و سپس موقعیت برجسته علمی ایشان نزد پیامبر اکرم (ص) و سایر بزرگان اسلام بازنمایی شده است. نویسندگان در این بخش بر این نکته تاکید دارندکه در میان فقیهان اهل تسنن اگرچه بسیار اندکند کسانی که عمل دختر پیامبر را مبنای نظر و اجتهاد خود قرار دهند و بر اساس آن فتوا صادر کنند ولی در عین حال کم نیستند کسانی که آن حضرت را دارای مقام عصمت و جایگاه و رتبه ای والامی دانند. اما برخی مفسران در تفسیر آیه یا آیاتی از احکام قرآن، دراستدلال و استنباط فقهی به عمل زهرای اطهر توجه داشته و به آن اشاره کرده اند یا آن را مستند نظر خویش قرار داده اند. در گفتار دوم نیز در ابتدا علم ایشان از حیث صفات وراثتی، عوامل تربیتی و نعمات الهی مورد بررسی قرار گرفته است. در این ارتباط مولفان معتقدند برای بررسی ویژگی یا ویژگیهای هر فرد باید مجموعه عوامل موثر در پیدایش آن خصوصیات را در نظر گرفت. از این رو برای درک حدود علم حضرت زهرا – سلام الله علیها – نیز باید به موضوعاتی مانند صفات وراثتی، زمینه تربیتی و … توجه کنیم و از آیات قرآن کریم و احادیث معصومان – علیهم السلام – کهمعتبرترین منابع اسلامی هستند، کمک بگیریم. در ادامه گفتار نیز نویسندگان به نشانه های علم آن بزرگوار از جمله معرفت و ایمان، عبادت و کلام و مکتوبات ایشان پرداخته اند. در این چارچوب جلوه هاییاز علم آن حضرت را در کلام و سخنان ایشان می تواندید. خطبه ها، سخنان، نصایح و دعوتهای آن حضرت برای مهاجران و انصار، نمونه های عالی علم و آگاهی آن بانوی گرامی است. به عنوان مثال، خطبه آن حضرت در مسجد مدینه که با حمد الهی شروع می شود، سپس به سخنانی در باب رسول اکرم(ص)، امامت و ولایت، علل شریعت و احکام اختصاص می یابد را می توان در این قالب مورد بررسی قرار داد. این مباحث یکی پس از دیگری علم است؛ علم حقیقی و واقعی که کمتر کسی از آن آگاه است، مگر کسانی که با دقت و خلوص به این گفتار حضرت توجه کرده باشند.
این کتاب به رغم صفحات اندک تا حدودی توانسته به محور موردنظر خود بپردازد و زوایایی از مقام علمی فاطمه زهرا(س) را برای مخاطبان خود روشن کند. البته کتاب بیشتر برای مخاطب عام مناسب بوده و نمی توان آن را در زمره کتابهایی دسته بندی کرد که به صورت تخصصی به زندگانی و شخصیت دختر پیامبر اکرم (ص) پرداخته اند. البته بی تردید این موضوع بسیار مهم، جای بحث گستردهتر و ژرف تری دارد و از این روی هر بیانی در برابر اوج مقام آن بانوی عزیز باز هم نارسا و نا تمام است.
متن فوق به قلم فرحناز یوسفی قلعه رودخانی در هفته نامه کتاب هفته به چاپ رسیده است.
اصل متن فوق از طریق لینک زیر قابل دسترسی است.
http://www.ketab.ir/ViewPdf.aspx?FileName=ketabhfteh%20398.pdf&Type=ketabhafteh
